Chào buổi tối!
Tuần vừa rồi của bạn thế nào? Mọi thứ vẫn ổn chứ?
Cuối tuần trước mình đi sắm đồ để chuẩn bị chuyển sang nhà mới. Lần này thay vì sống ở rìa quốc đảo thì mình sẽ tới gần khu trung tâm hơn (woo!).
Lúc đầu mình cứ nghĩ, ở xa công ty một tí cũng được, miễn là nhà đầy đủ tiện nghi. Cơ mà ở rồi mới thấy, dành 2h trên tàu một ngày khiến cho lịch của mình kém linh hoạt hơn rất nhiều. Trên tàu thì hoặc là ngủ, hoặc nghe podcast, học Duolingo. Nhưng nếu không phải đi tàu, thì toàn bộ quãng thời gian đó mình có thể dành cho rất nhiều thứ khác. Hi vọng là tiết kiệm được thời gian đi làm mỗi ngày thì sẽ có thời gian viết newsletter đều hơn cho bạn á hihi =))
Thôi vào đề nhé!
—
Mới tạo thói quen, đừng dựa vào sự nhất quán
TL;DR
Nhiều người khi muốn tạo một thói quen mới sẽ đặt ra các mục tiêu yêu cầu sự nhất quán cao: “Viết 30 phút mỗi ngày”, “Publish một bài viết mỗi tuần”
Tuy nhiên, sự nhất quán này rất dễ bị ảnh hưởng bởi các biến cố của cuộc sống.
Chiến lược hiệu quả hơn, đó là thay vì ép bản thân sử dụng một sự nhất quán cao, chúng ta có thể tập trung vào hệ thống giúp chúng ta phục hồi mỗi khi sự nhất quán bị ảnh hưởng.
Hệ thống phục hồi gồm 2 yếu tố chính: sự linh hoạt và nguyên liệu.
—
Trong quá trình dạy học ở lớp Writing On The Net, mình nhận thấy học sinh của mình (hello!) có xu hướng đặt ra mục tiêu viết theo dạng: “Cố gắng publish 1 bài mỗi tuần” (output goal), hay là “Mỗi ngày sẽ cố gắng viết 30 phút, kể cả có ra được một bài hoàn chỉnh hay không” (input goal).
Thực ra xác định cho mình output goal hay input goal không hề sai, ngược lại, chúng cực kì quan trọng trong việc giúp bạn đạt được mục tiêu cuối (outcome goal) (e.g. viết lách đều để suy nghĩ logic hơn, tập gym để có cơ thể khoẻ mạnh,…) – mình rất recommend bạn đọc bài viết của Tùng Akwaaba để hiểu thêm mối quan hệ giữa 3 loại mục tiêu output-input-outcome, và cách vận dụng chúng hiệu quả nhất.
Tuy nhiên thì…
Mình nghĩ có một mảnh ghép cực kì quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng các bạn học sinh mình có thể xuất hiện đều đặn, nhưng lại chưa thấy ai để ý tới.
Sự nhất quán tạo ra áp lực khi nó là một thứ bạn phải bảo vệ
Khi một người đặt ra kế hoạch “publish 1 bài mỗi tuần”, hay “Mỗi ngày viết 30 phút”, họ đang nghiễm nhiên cho rằng cuộc sống của mình, từ giây phút mình đưa ra câu nói này, đã có sự nhất quán đó (consistency), và rằng họ phải bảo vệ nó hết sức có thể.
Tuy nhiên, với bất cứ một ai đã từng thử tạo thói quen mới (dù là viết, đọc sách hay chạy bộ), chúng ta đều biết rằng sự nhất quán là thứ dễ toang nhất trong bất cứ một kế hoạch nào.
Giả sử tuần đó chúng ta đi du lịch, hay hôm đó chúng ta bị ốm liệt giường, cả hai trường hợp đều không tài nào viết nổi, vậy thì coi như chúng ta đã tự phá vỡ lời hứa của bản thân. Lúc đó, tinh thần chúng ta sẽ chịu hai loại áp lực:
Áp lực quay trở lại thói quen ngay lập tức (trong khi bản thân vẫn còn đang ở trong hai hoàn cảnh ví dụ kể trên)
Áp lực chứng minh với bản thân mình không phải người kém cỏi, chỉ biết hứa suông (loại áp lực này sẽ x2 nếu bạn lỡ hứa với người ngoài nữa :v)
Như vậy, mặc dù bạn đang coi sự nhất quán như một công cụ để tạo được thói quen, bản thân công cụ đó đang khiến bạn dễ tổn thương và nản chí hơn rất nhiều.
Cũng giống như kiểu, thương hiệu là một công cụ mà các công ty đang sử dụng để áp mức giá trên trời đối với sản phẩm của họ (oops hello Apple). Nhưng để làm được như vậy, họ đã, đang và sẽ phải bảo vệ thương hiệu của họ bằng mọi giá: bất cứ một hành động nào, hay một ấn phẩm nào đưa ra truyền thông cũng phải được kiểm soát và review nghiêm ngặt. Các công ty lớn sẽ rất ngần ngại đưa ra những bước đi quá liều lĩnh vì sợ mất lòng khách hàng hiện tại, cũng như các khách hàng tiềm năng trong tương lai.
Thương hiệu nhìn theo cách này cũng giống y xì sự nhất quán: tạo ra áp lực.
Khi sự nhất quán trở thành mục tiêu?
Thử tưởng tượng, bây giờ “viết 30 phút mỗi ngày” không còn là một thứ mà ngày mai chúng ta phải lao đầu vào thực hiện ngay, mà nó là một mục tiêu để chúng ta đạt được sau 1 tháng.
Đã là mục tiêu, sẽ phải có các mục tiêu nhỏ và dễ hơn, ví dụ kiểu:
Viết 30 phút mỗi 3 ngày
Viết 10 phút mỗi ngày
Đọc 30 phút mỗi ngày (bởi vì đọc nhiều sẽ giúp chúng ta có nhiều ý tưởng để viết hơn)
Khi chúng ta bẻ nhỏ sự nhất quán thành các mục tiêu đơn giản hơn, chúng ta đã loại bỏ ngay được áp lực phải “bảo vệ”, hay phải “giữ” một cái gì đó.
Mọi thứ bây giờ trở thành một cuộc thử nghiệm và đầu ra của nó không phải là sự tự trách móc bản thân, mà là sự nhận thức về những rào cản hiện có đang ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình bạn đạt được mục tiêu.
Nhưng mà, nếu như chúng ta cứ bắt đầu nhỏ và lên level dần như thế này, ai mà chẳng viết đều, chạy đều, gym đều được? Tại sao mọi người vẫn phải dùng đến các ứng dụng theo dõi thói quen? Tại sao Atomic Habit vẫn cháy hàng trên toàn thế giới ngay cả khi nó được xuất bản từ cách đây 5 năm?
Phải có một vấn đề gì khác ảnh hưởng tới sự nhất quán. Và đây mới là vấn đề thực sự mà mọi người thường hay bỏ qua.
Dòng đời vạn biến
Mình sớm nhận ra rào cản thực sự với sự nhất quán, khi mình cố gắng duy trì việc viết khoảng 30-45 phút mỗi buổi tối thứ 2, 4 và 6 trong tuần.
…
Mời bạn ghé đọc phần còn lại của bài viết tại trang blog chính thức của Many One Percents dưới đây 👇
—
Weekly discovery: Tetris!
Có lẽ bây giờ cụm từ “chơi xếp hình” mang nhiều ý nghĩa đen tối hơn là trong sáng :D Thế nên mình ở đây để rọi một ít sự tươi vui trong sáng lại vào nó nhé.
Đợt Tết, mình có chút thời gian rảnh nên đã xem thử bộ phim Tetris - nói về lịch sử của trò chơi xếp hình nổi tiếng nhất thế giới. Mình chọn Tetris trong một loạt các phim mình muốn xem, bởi vì trailer đỉnh quá, và xem xong thì thấy trailer chắc chỉ mô tả được 1 phần rấtttt nhỏ cái sự đỉnh của bộ phim này. Phim về game mà đầy tính hành động giật gân từ đầu tới cuối. Nếu bạn chưa xem, please, give it a watch!
Nhưng mà mục tiêu của ngày hôm nay không phải để mình thuyết phục bạn xem Tetris, mà thực sự chơi nó!
Sau khi xem Tetris, mình tìm thử trên mạng và khám phá ra được một trang web siêu đỉnh cao của trò chơi này. Nó cho phép bạn chơi cá nhân (Solo), hoặc chơi cùng bạn bè/những người khác trên mạng (Multiplayer).
Điểm mình thích ở trang web này đó là giao diện trò chơi rất, rất đẹp, và các hiệu ứng khi bạn phá thành công một hàng, hay tạo được combo cực kì bắt mắt và tạo ra sự hưng phấn.
Kể cả bạn có thích chơi game hay không, hay thích bộ môn xếp hình (trong sáng) hay không, mình rất hi vọng bạn sẽ thử cho game này một vài phút trải nghiệm, bạn sẽ hiểu tại sao có tới hơn 8 triệu người đang chơi Tetris trên trang web này :D
Link trang web 👉 https://tetr.io/
Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc thư. Đừng ngại chia sẻ lá thư này tới bạn bè nếu bạn thấy nó hữu ích ❤️
Như thường lệ, nếu có điều gì newsletter này làm bạn suy nghĩ, hoặc mình có thể làm tốt hơn, hãy reply và chia sẻ với mình, mình sẽ rất rất vui đó
(*๑˘◡˘)
Chúc bạn một buổi tối vui vẻ và một tuần mới năng suất!
Thân,
Tuấn Mon
Cám ơn a nhé
Cảm ơn anh Tuấn vì newsletter siêu chất lượng ạ.
Trong lúc xây dựng thói quen, em gặp khó trong việc duy trì sự nhất quán và đổ lỗi cho bản thân vì "nhìn ai kia nhất quán chưa kìa". Câu hỏi "Làm sao để xây dựng một hệ thống giúp cho mình phục hồi thật nhanh sau khi mình thất bại trong việc nhất quán?” đã giúp em suy nghĩ lại và thay đổi góc nhìn siêu nhiều.
Em hi vọng các bài viết tới vẫn có những câu hỏi hoặc ý tưởng thôi thúc việc "think again" như bài lần này ạ ^^