#129: Nếu bạn buồn vì bị nhận xét là chưa làm tốt ở công ty

thì?

Reflection time! Ảnh chụp một toà nhà khá thú vị khi mình đi qua High Line ở New York

Xin được cảm ơn chị N.DZ đã ủng hộ cho Many One Percents để giúp blog duy trì mà không bị phụ thuộc vào quảng cáo. Em sẽ mãi cảm kích vì điều này! 

Chào bạn!

Dạo này bạn khoẻ chứ? Hè này bạn có đi đâu chơi không?

Mình đang có một ngày cuối tuần dài ở Singapore - 1 ngày lễ và 2 ngày cuối tuần - thật sự là một khoảng thời gian cần thiết sau mấy tháng chạy xô mệt mỏi.

Nhân cơ hội này mình ngồi suy ngẫm về hành trình đi làm của mình. Chợt thấy bây giờ mình đón nhận những phản hồi tiêu cực về bản thân ở công ty tốt hơn ngày xưa nhiều. Mình không còn buồn lay buồn lắt nữa. Giá như ngày mới đi làm, mình cũng nghĩ được như vậy thì cuộc sống tốt đẹp hơn bao nhiêu.

Nếu bạn đã, hoặc đang trải qua tình trạng như vậy, mình chỉ có một lời nhắn nhủ nho nhỏ thui: khi kết quả ở công ty của bạn chưa tốt, thì điều đó không có nghĩa là bạn là một người chưa tốt.

I.

Mình muốn bạn cùng mình làm 1 bài tập nho nhỏ: hãy trả lời các câu hỏi sau thật nhanh:

• Bố mẹ bạn đã bao giờ làm điều gì khiến bạn buồn, thất vọng hay cáu giận chưa?

• Bạn đã bao giờ nhận ra rằng, chỉ vì bố mẹ không hiểu mình, do sự khác biệt thế hệ và bối cảnh, nên không biết cách thể hiện tình yêu chưa?

• Sau tất cả những sự kiện như vậy, bạn có còn cảm thấy yêu bố mẹ nhiều như trước không?

Mình tin rằng bạn sẽ trả lời là có. Bạn yêu bố mẹ rất nhiều, và vẫn luôn là thế. Mặc cho họ có làm sai rất nhiều thứ trong quá khứ, và mặc cho là bây giờ họ có đủ khả năng và chịu cố gắng để thay đổi hay không, chúng ta vẫn sẽ yêu họ rất nhiều. Vì chúng ta biết, hành động mà họ làm chúng ta thất vọng, chỉ là một phần rất, rất, rất nhỏ so với các hành động khác mà họ làm chúng ta cảm thấy được yêu thương.

Nào, hãy thử áp dụng bộ câu hỏi này, nhưng đổi chủ thể thành chính bản thân bạn nhé:

• Bạn đã bao giờ làm điều gì sai, hoặc kém, ví dụ như một công việc gì đó ở công ty, để sau đó bạn nhận ra rằng cái sai đó là vì bạn thiếu kinh nghiệm/hiểu biết/quan sát, chưa?

• Sau những sự kiện như vậy, bạn có bao giờ gán những tính từ tiêu cực lên bản thân không?

Đối với mình, ở câu thứ 2, câu trả lời (thường) là có.

Well, mình đặt áp lực lên bản thân rất nhiều khi làm sai một điều gì đó, thậm chí là trước cả khi làm sai. Stress vì sợ sai, sợ bị đánh giá, sợ bị nói là cần cải thiện này cải thiện kia, buộc mình phải dành rất nhiều thời gian để chuẩn bị trước những sự kiện, công việc quan trọng. Để rồi sau đó nếu kết quả không như kì vọng, hoặc là mình bị đánh giá không tốt bởi quản lý, mình sẽ cảm thấy bản thân như một sự thất bại.

Mình sẽ thường liên hệ những feedback ở công ty với những hành vi của bản thân bên ngoài giờ hành chính. Thí dụ như nếu bị feedback là giải pháp mình đưa ra chưa bao quát, chưa có backup, chưa nhìn xa, thì mình sẽ thường nghĩ về những lần khác trong cuộc sống mà mình cảm thấy hành động của mình chưa thật sự bao quát, chưa có backup, chưa nhìn xa. Tự nhiên, mọi thứ liên kết với nhau hết cả lại. Thế là thành ra, mình, 24/7, là một con người như thế: chưa bao quát, chưa có backup, chưa nhìn xa.

Đặc biệt khi làm Product Manager, đặc thù của việc đội nhiều mũ nói chuyện với nhiều người thì vấn đề này lại càng lớn, vì chắc chắn là mình ko thể hiểu đủ sâu về một cái gì để mà bàn luận một vấn đề chuyên sâu với mọi người. Do đó sẽ rất dễ bị những người có kinh nghiệm hơn lèo lái hoặc đánh giá thấp. Nếu bị phản bác hoặc chửi ngay mặt lúc đó thì buồn x1, nhưng nếu bị điều khiển, bị dắt mũi, mà mãi sau mới phát hiện ra, thì còn buồn x10.

Chung quy lại, là ở công ty mà bị nói là kém, thì rất dễ nghĩ mình sẽ kém ở cả công ty và cả ở nhà. Đó là một sự thật khó mà chấp nhận được.

II.

Mình thấy là thực ra khi sếp đánh giá mình làm chưa tốt ở cái điểm gì đó, khá chắc là sếp nói đúng. Mình đã làm không đủ tốt ở điểm gì đó, ở một công việc nào đó, trong một hoàn cảnh nào đó.

Cái công ty đang đánh giá chúng ta, phũ, nhưng nếu có, thì đúng. Đặc biệt nếu bạn vào tập đoàn lớn, thì khả năng bạn làm sai một cái gì đó trong thời gian đầu khá là cao, vì gần như cái gì cũng đc chuẩn hóa, cái gì cũng có thang đo, vì vậy bạn động vào cái gì cũng sẽ có một tiêu chuẩn ở sẵn đó cầm roi vụt vào đít bạn. Đó là lý do vì sao các công ty lớn tồn tại được dù nền kinh tế có rung lắc tới cỡ nào: nhờ hệ thống ổn định và chắc chắn. Nếu bạn kém ở task A, thì có nghĩa là theo quy chuẩn của công ty, hoặc là quy chuẩn của sếp nhưng được hình thành bởi công ty, bạn đã kém ở task A.

Nhưng.

Cái công ty đánh giá chúng ta chỉ là những gì bạn thể hiện ra trong 8 tiếng ở văn phòng - 1/3 con người của bạn - mode công sở của bạn - bạn ở trong bộ đồng phục/quần áo công sở - bạn bị vây quanh bởi những người cùng đang cố gắng tranh giành một suất thăng tiến bị giới hạn.

Có quá nhiều nhân tố ảnh hưởng tới việc bạn thể hiện ra bên ngoài khi ở văn phòng, trong đó có kết quả làm việc. Do đó, thứ mà công ty đánh giá chỉ là một phần của bạn bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố kể trên thôi.

Có thể ở công ty chúng ta nói năng còn chưa lưu loát, chưa quyết đoán, nhưng ở nhà lại là một người anh, người chị nghiêm khắc biết chỉ ra lỗi sai của em và dạy em tư duy sao cho đúng.

Có thể ở công ty chúng ta tư duy còn thiếu logic, nói còn hổng chỗ này chỗ kia, nhưng khi nghe chuyện drama của bạn thì xâu chuỗi ngay tức thì và có thể giúp một đứa trên bờ vực trầm kẽm tự nhiên thấy nhẹ nhõm hơn rất nhiều.

Cái mình đang làm, là nhìn bản thân qua lăng kính của công ty. Một lăng kính được thiết kế để chống chịu rung lắc của thay đổi. Một lăng kính cứng nhắc, chỉ biết tập trung vào số, vào kết quả, mặc kệ tất cả công sức chúng ta bỏ ra. Nhưng ở góc độ công ty, đó là một lăng kính cần thiết.

Cái mình đang chưa làm, là nhìn bản thân như cách mình đang nhìn bố mẹ. Đánh giá bản thân một cách toàn diện hơn. Nói đúng hơn, là biết kiên quyết và dũng cảm bảo vệ sự thật rằng chúng ta là nhiều hơn thế, nhiều hơn những gì 8 tiếng chúng ta thể hiện ra ở công ty.

III.

Đến đây, mình nhận ra tầm quan trọng của việc có một sở thích, hay một điều gì đó mà chúng ta đầu tư vào bên ngoài công việc chính.

• Rõ ràng là nếu chúng ta không có một thứ gì khác để quan tâm sau giờ làm việc, thì tất cả những gì đáng kể nhất trong cuộc sống chính là thời gian đi làm. Mà như thế, nếu ở công ty bị nói là kém, thì cũng chẳng khác nào là bản thân mình là một người kém, bởi vì, ngoài cái bản thể ở công ty ra, mình có bản thể nào khác đâu?

• Ở chiều ngược lại, nếu bạn tìm ra được một bản thể khác của mình sau 5h chiều: một người yêu mèo, một người chồng/vợ yêu thương gia đình, một game thủ xuất sắc, một người đam mê chạy…, tất cả những feedback tiêu cực (khả năng cao) sẽ dừng đi theo bạn khi bạn phóng xe ra khỏi cổng công ty. Vì bạn biết, bạn sẽ chỉ cần cải thiện phần đó khi bạn quay lại, còn bây giờ bạn đang ở mode khác.

Dù sao đi nữa, tất cả những gì chúng ta đang cố gắng cực nhiều ở công ty, người ngoài cũng không (được) thấy. Họ suy cho cùng sẽ chỉ đánh giá chúng ta dựa trên chức vụ và công ty chúng ta làm, cùng lắm là những gì chúng ta khoe ra trên mạng xã hội.

Vậy, nếu bạn không còn công việc đó, thì họ lấy gì để đánh giá bạn? - họ sẽ lấy các tương tác họ từng có với bạn, hoặc những gì bạn thể hiện bên ngoài đời sống mà họ nghe được từ người khác.

Nếu mà như thế, thì nếu cuộc sống của chúng ta chẳng có màu sắc gì để họ nhớ tới, thì họ buộc phải sử dụng công việc làm tham chiếu thôi.

Câu hỏi khó nhưng hi vọng ai cũng có thể trả lời: không còn công việc, chúng ta là ai?

---

Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc thư. Đừng ngại chia sẻ lá thư này tới bạn bè nếu bạn thấy nó hữu ích 🫸 ❤️❤️❤️

Như thường lệ, đừng quên reply newsletter này nếu như bạn đã học được một điều gì đó mới, hay có một suy nghĩ nào đó đến từ lá thư này. Mình sẽ rất vui đó.

(＊๑˘◡˘)

Chúc bạn một buổi tối vui vẻ và một tuần mới năng suất!

Thân,

Tuấn Mon

—

PS: Có thể bạn đã biết, trong suốt 2 năm vừa qua mình và Akwaaba Tung có tổ chức một khoá học blogging có tên Writing On The Net. Tới nay, tụi mình đã chia sẻ các hệ thống, tư duy và kĩ năng viết online tới hơn 400 học viên. Sắp tới vào tháng 10 sẽ là khoá cuối cùng tụi mình tổ chức, trước khi tụi mình đóng lớp để chuẩn bị cho các dự án cá nhân tiếp theo. Nếu bạn từng lưỡng lự tham gia, hay hơi hơi có hứng thú, đây là cơ hội cuối cùng để bạn tìm hiểu thêm và đăng ký học nhé.