Làm mental health therapist, một trong những điều đầu tiên tụi chị được yêu cầu thực hành là Dừng hỏi Why & thay bằng những câu hỏi What, hoặc thỉnh thoảng là How. Tụi chị hay cheat bằng cách hỏi "Điều gì khiến bạn ... " =))
Rất tâm đắc đoạn "Nó khó vì đặt họ dưới một áp lực phải đưa ra MỘT câu trả lời - MỘT lý do mang tính chủ động mà họ là người ra quyết định" nhaa. Vì khi có vấn đề xảy ra, có NHIỀU HƠN MỘT yếu tố góp phần gây ra vấn đề đó - yếu tố từ bản thân, từ người khác, từ môi trường/hệ thống. Khi bị hỏi Why tự dưng mình bị buộc vào thế phải chọn một lý do duy nhất. Cảm giác khó chịu đã đành, mà câu trả lời nhận được thì lại bị bó hẹp và không chính xác nữa.
Em cảm ơn chị! Không ngờ là suy nghĩ của em cũng có liên quan tới phía Therapy nữa! Em cũng từng bị hỏi những câu tương tự như vậy, và đúng như chị nói là "mình bị buộc vào thế phải chọn một lý do duy nhất", vừa khó chịu vừa bí bách mà cảm giác cứ không đúng...
Mình cũng nghĩ như bạn, một câu hỏi Why khiến người nghe bối rối, vì gánh nặng phải nghĩ ra một lý do. Nhất là khi chủ đề mình hỏi là việc mà họ đã làm như một thói quen rồi, sẽ khá là khó và tốn thời gian để người ta nghĩ ra lý do đằng sau nó. Và cái này cũng có thể kéo theo thiên kiến, sai lệch trong câu trả lời của họ nữa.
Thế nên bài này của bạn cũng giúp mình reflect lại là có đôi khi mình có hơi "hời hợt" và lười biếng trong cách đặt câu hỏi hay không? Vì cá nhân mình thấy việc đặt câu hỏi Why dễ và nhanh hơn việc quy đổi nó thành câu hỏi What - nó đòi hỏi sự suy ngẫm, cân nhắc và đặt mình vào vị trí người nghe nhiều hơn. Một câu Why có thể quy ra thành rất nhiều câu What, và chủ yếu là mình có thể đặt được đến bao nhiêu câu?
Mình nghĩ vấn đề nằm ở phương pháp bạn ứng dụng Why chứ ko phải vì hỏi why sai. Bạn nên đọc kỹ về the Ladder Interview, là gốc của cái 5 Why mà bạn dùng. Ứng dụng một cách máy móc mới là cái khiến người khác khó chịu chứ ko phải là vì Why là sai.
Cảm ơn bạn nhiều! Mình nghĩ Why hay What thì tuỳ trường hợp sẽ có hiệu quả nhất - trong bài này mình chia sẻ về những trường hợp mình thấy Why sẽ không phù hợp bằng What, chứ cũng không nói rằng Why sai.
Cảm ơn bạn bài viết rất hay bạn nhé, đoạn đầu mình hơi khó hiểu chút nhưng sau thì đã dễ hiểu hơn hh
Mình nghĩ là Why hay What đều là một công thức hỏi hay cho mọi vấn đề, mọi việc, tuy nhiên mình nghĩ sẽ hợp lý hơn nếu biết sử dụng đúng trường hợp, đôi khi mình chỉ dùng why hay what nhưng đôi khi có thể sẽ dùng cả 2. Vd trường hợp mình muốn an ủi đứa bạn đang buồn thì đầu tiên có lẽ mình sẽ hỏi Why để hiểu bạn ấy đang gặp vấn đề gì và sau đó là What để giúp bạn ấy tháo gỡ những vấn đề đó, What sẽ hiệu quả khi biết lý do tại sao. Còn trong kinh doanh thì mình nghĩ dùng 5W sẽ rất hiệu quả để biết mình muốn gì, cần làm gì,...
Starting từ tổ chức A và các clb của FTU thì e cg đc nghe khá nhiều về 5Ws và 1 thời cg khá fascinated bởi nó… nma lí do e thường ít dùng vì 1. ít khi answer hết đc cả 5 whys (nhiều lúc 3 layers là căng lắm 😂) 2. về sau tự reflect objective của mình & whom Im talking to → will determine whether I use it or not (echo to your point tuỳ context & đối tượng - một người experts in a field will have an easier time answering vs casual users)…
Nhưng nếu thật sự một vấn đề làm em tò mò, thì maybe I will still ask why anyway 😂 Maybe trong 10 người dx hỏi thì 1,2 người trả lời with enough depths - but the insights might be worth it in the end!
"but the insights might be worth it in the end!" chuẩn luôn em ơi! Đôi khi anh nghĩ hỏi Why không thể né được, vì mình tò mò hay vì câu hỏi cũng không thể hỏi What hay How được ấy!
Anh vẫn nghĩ "Why" vẫn quan trọng hơn, nó hướng về tương lai, về mục tiêu và định hướng. Còn "What" thiên về làm gì để tiến về mục tiêu đó. Nếu không biết Why, thì What có thể trở nên "làm nhiều mà không biết đi về đâu".
Em nghĩ rằng Why đúng là mang tính định hướng cao hơn các W còn lại. Nhưng trong một số trường hợp giả dụ như phải nhìn ngược về quá khứ, để phân tích ra gốc rễ vấn đề, thì em thấy rằng hỏi Why sẽ hơi khó để trả lời hơn một số W khác, như What.
"Mình tin rằng, đặc biệt đối với các sản phẩm công nghệ, *lý do một người bắt đầu không quan trọng bằng lý do họ đang dùng sản phẩm mà không phải một sản phẩm khác.*"
=> Chưa hiểu sao đoạn này Tuấn lại in nghiêng, nhưng mà nội dung như kiểu chuyển từ câu hỏi Why này sang Why khác vậy (chứ không phải What) ^^
Thanks anh! Đoạn này đúng là em viết chưa rõ. Ý em là thay vì hỏi "Why did you start" thì hỏi "What in other products you didn't like and what you like in our products" thì sẽ dễ hơn ạ
Bài viết xịn ghê Tuấn Mon ơiii.
Làm mental health therapist, một trong những điều đầu tiên tụi chị được yêu cầu thực hành là Dừng hỏi Why & thay bằng những câu hỏi What, hoặc thỉnh thoảng là How. Tụi chị hay cheat bằng cách hỏi "Điều gì khiến bạn ... " =))
Rất tâm đắc đoạn "Nó khó vì đặt họ dưới một áp lực phải đưa ra MỘT câu trả lời - MỘT lý do mang tính chủ động mà họ là người ra quyết định" nhaa. Vì khi có vấn đề xảy ra, có NHIỀU HƠN MỘT yếu tố góp phần gây ra vấn đề đó - yếu tố từ bản thân, từ người khác, từ môi trường/hệ thống. Khi bị hỏi Why tự dưng mình bị buộc vào thế phải chọn một lý do duy nhất. Cảm giác khó chịu đã đành, mà câu trả lời nhận được thì lại bị bó hẹp và không chính xác nữa.
Em cảm ơn chị! Không ngờ là suy nghĩ của em cũng có liên quan tới phía Therapy nữa! Em cũng từng bị hỏi những câu tương tự như vậy, và đúng như chị nói là "mình bị buộc vào thế phải chọn một lý do duy nhất", vừa khó chịu vừa bí bách mà cảm giác cứ không đúng...
Mình cũng nghĩ như bạn, một câu hỏi Why khiến người nghe bối rối, vì gánh nặng phải nghĩ ra một lý do. Nhất là khi chủ đề mình hỏi là việc mà họ đã làm như một thói quen rồi, sẽ khá là khó và tốn thời gian để người ta nghĩ ra lý do đằng sau nó. Và cái này cũng có thể kéo theo thiên kiến, sai lệch trong câu trả lời của họ nữa.
Thế nên bài này của bạn cũng giúp mình reflect lại là có đôi khi mình có hơi "hời hợt" và lười biếng trong cách đặt câu hỏi hay không? Vì cá nhân mình thấy việc đặt câu hỏi Why dễ và nhanh hơn việc quy đổi nó thành câu hỏi What - nó đòi hỏi sự suy ngẫm, cân nhắc và đặt mình vào vị trí người nghe nhiều hơn. Một câu Why có thể quy ra thành rất nhiều câu What, và chủ yếu là mình có thể đặt được đến bao nhiêu câu?
Mình rất vui vì bài viết đã gợi thêm cho bạn được nhiều suy nghĩ!
Bài viết hay quá ạ. Em đã note lại câu chốt "why nên là mindset, what nên là công cụ".
Ví dụ giao tiếp xã hội làm em nghĩ tới cách để small talk khi ăn trưa hoặc trước phỏng vấn chẳng hạn. Hi vọng anh có thể lên bài về chủ đề này ạ
Cảm ơn em vì gợi ý! Smal talk là một chủ đề hay và cũng là pain point của chính anh luôn! Anh sẽ note lại nhé.
Mình nghĩ vấn đề nằm ở phương pháp bạn ứng dụng Why chứ ko phải vì hỏi why sai. Bạn nên đọc kỹ về the Ladder Interview, là gốc của cái 5 Why mà bạn dùng. Ứng dụng một cách máy móc mới là cái khiến người khác khó chịu chứ ko phải là vì Why là sai.
Cảm ơn bạn nhiều! Mình nghĩ Why hay What thì tuỳ trường hợp sẽ có hiệu quả nhất - trong bài này mình chia sẻ về những trường hợp mình thấy Why sẽ không phù hợp bằng What, chứ cũng không nói rằng Why sai.
Cảm ơn bạn bài viết rất hay bạn nhé, đoạn đầu mình hơi khó hiểu chút nhưng sau thì đã dễ hiểu hơn hh
Mình nghĩ là Why hay What đều là một công thức hỏi hay cho mọi vấn đề, mọi việc, tuy nhiên mình nghĩ sẽ hợp lý hơn nếu biết sử dụng đúng trường hợp, đôi khi mình chỉ dùng why hay what nhưng đôi khi có thể sẽ dùng cả 2. Vd trường hợp mình muốn an ủi đứa bạn đang buồn thì đầu tiên có lẽ mình sẽ hỏi Why để hiểu bạn ấy đang gặp vấn đề gì và sau đó là What để giúp bạn ấy tháo gỡ những vấn đề đó, What sẽ hiệu quả khi biết lý do tại sao. Còn trong kinh doanh thì mình nghĩ dùng 5W sẽ rất hiệu quả để biết mình muốn gì, cần làm gì,...
Chúc bạn nhiều sức khỏe ^^
Cảm ơn bạn đã góp ý!
Thanks anh for sharing 😊
Starting từ tổ chức A và các clb của FTU thì e cg đc nghe khá nhiều về 5Ws và 1 thời cg khá fascinated bởi nó… nma lí do e thường ít dùng vì 1. ít khi answer hết đc cả 5 whys (nhiều lúc 3 layers là căng lắm 😂) 2. về sau tự reflect objective của mình & whom Im talking to → will determine whether I use it or not (echo to your point tuỳ context & đối tượng - một người experts in a field will have an easier time answering vs casual users)…
Nhưng nếu thật sự một vấn đề làm em tò mò, thì maybe I will still ask why anyway 😂 Maybe trong 10 người dx hỏi thì 1,2 người trả lời with enough depths - but the insights might be worth it in the end!
"but the insights might be worth it in the end!" chuẩn luôn em ơi! Đôi khi anh nghĩ hỏi Why không thể né được, vì mình tò mò hay vì câu hỏi cũng không thể hỏi What hay How được ấy!
Anh vẫn nghĩ "Why" vẫn quan trọng hơn, nó hướng về tương lai, về mục tiêu và định hướng. Còn "What" thiên về làm gì để tiến về mục tiêu đó. Nếu không biết Why, thì What có thể trở nên "làm nhiều mà không biết đi về đâu".
Em nghĩ rằng Why đúng là mang tính định hướng cao hơn các W còn lại. Nhưng trong một số trường hợp giả dụ như phải nhìn ngược về quá khứ, để phân tích ra gốc rễ vấn đề, thì em thấy rằng hỏi Why sẽ hơi khó để trả lời hơn một số W khác, như What.
"Khi gặp người khác, dù lạ hay quen, mình cũng hạn chế kể nhiều hơn về mình, mà thay vào đó và hỏi và lắng nghe.”
Đọc câu này muốn high five với em! Rất rất lâu chị mới nhận ra chuyện này.
Hì hì :3
"Mình tin rằng, đặc biệt đối với các sản phẩm công nghệ, *lý do một người bắt đầu không quan trọng bằng lý do họ đang dùng sản phẩm mà không phải một sản phẩm khác.*"
=> Chưa hiểu sao đoạn này Tuấn lại in nghiêng, nhưng mà nội dung như kiểu chuyển từ câu hỏi Why này sang Why khác vậy (chứ không phải What) ^^
Thanks anh! Đoạn này đúng là em viết chưa rõ. Ý em là thay vì hỏi "Why did you start" thì hỏi "What in other products you didn't like and what you like in our products" thì sẽ dễ hơn ạ
Hay lắmmm :)) đoạn hay nhất là quote từ hbr ạ =)))